Monitoring gatunków inwazyjnych cz. 2

Na terenie DPN, oprócz wymienionych  w poprzednim artykule: http://dpn.pl/aktualnosci/705-monitoring-gatunkow-inwazyjnych-cz-1.html stwierdzono następujące inwazyjne gatunki obce:

- klon jesionolistny (Acer negundo): w Polsce agresywny gatunek obcy, wkraczający do lasów łęgowych. W DPN zanotowano kilka stanowisk: na Martwicy, nad dolną Płocicznej i nad Drawą poniżej Głuska. Lokalnie nie wykazuje wyraźniejszych tendencji do rozprzestrzeniania się.

- szarłat szorstki (Amaranthus retroflexus): nie wykazuje tendencji inwazyjnych i nie stwarza istotnego ryzyka; w Parku brak jest siedlisk ruderalnych, które preferuje, a jak dotąd nie zaobserwowano wnikania do zbiorowisk naturalnych.

- uczep amerykański (Bidens frondosa): w Polsce agresywny gatunek obcy  zbiorowisk namuliskowych. W DPN zanotowano nad Jez. Ostrowieckim w pobliżu krańca pd., nad Drawą na wysokości Moczeli i poniżej, we względnie niewielkich ilościach. Lokalnie nie wykazuje wyraźniejszych tendencji do rozprzestrzeniania się. Nawet w przypadku ekspansji, techniki ewentualnego zwalczania nie są dostępne.

- stokłosa spłaszczona (Bromus carinatus): nie wykazuje silnych tendencji inwazyjnych i nie stwarza obecnie istotnego ryzyka.

- powojnik pnący (Clematis vitalba): nie rozprzestrzenia się i nie wykazuje silnych tendencji inwazyjnych.

- przymiotno kanadyjskie (Erigeron canadensis): rozprzestrzeniony, rozproszony na całym terenie DPN gatunek, w suchych murawach, na przydrożach itp. Brak technik eliminacji lub ograniczania. W DPN występuje również inwazyjne przymiotno białe (Erigeron annuus).

- chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli): trawa, chwast upraw. Na gruntach DPN stwierdzona dotąd w Barnimiu        i na Martwicy, ponadto w uprawach i ogrodach w Zatomiu i Głusku, a także pospolicie w otoczeniu Parku.

-  kolczurka klapowana (Echinocystis lobata): agresywny gatunek obcy  opanowujący ziołorośla nadrzeczne.

- moczarka kanadyjska (Elodea canadensis): obecnie bardzo pospolity gatunek, który zasiedlił wszystkie wody DPN i stał się trwałym komponentem ekosystemów wodnych.

-  jesion pensylwański (Fraxinus pennsylvanica): w uroczysku Brzezina odnawia się i rozprzestrzenia. Na południe  od Głuska, rośnie w wilgotnych lasach nad Drawą. Nie wykazuje jednak tendencji do ekspansji na szerszą skalę.

- żółtlica owłosiona (Galinsoga quadriradiata) i drobnokwiatowa (Galinsoga parviflora):  pospolite chwasty w uprawach, nie są jednak, jak dotąd, źródłem ekspansji do naturalnych zbiorowisk.

- sit chudy (Juncus tenuis): dość pospolity na drogach leśnych, nie zaobserwowano ekspansji w naturalne fitocenozy.

- mahonia ostrolistna (Mahonia aquifolium): rośnie w miejscach dawnych osad, tam gdzie została posadzona kilkadziesiąt lat temu. Choć uważana w Polsce za gatunek mogący być inwazyjny, w DPN na większości stanowisk nie wykazywała dotąd takich skłonności. Jednak, na Pustelni zanotowano ostatnio ekspansję wzdłuż drogi w kierunku Człopy.

- kroplik żółty (Mimulus guttatus):  zgodnie z inwentaryzacją wykonaną w 2013 r, podawany na jednym stanowisku w okolicy Głuskich Ostępów. Podczas monitoringu wykonanego w 2020 r, nie odnaleziono tej rośliny.

- szczawik żółty (Oxalis stricta) : rozproszony w lasach i borach na całym terenie Parku, szczególnie przy drogach (które wyraźnie są szlakami ekspansji). Nie ma jednak tendencji do dominacji w runie i wypierania innych gatunków.  Ekspansji sprzyjają zaburzenia w ekosystemach leśnych, a także drogi leśne i ścieżki turystyczne, wzdłuż których gatunek wyraźnie postępuje.

- winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia): nie rozprzestrzenia się silniej i nie wykazuje tendencji inwazyjnych.

- róża pomarszczona (Rosa rugosa): w kilku miejscach na terenie DPN istnieją zarośla z nasadzeniami, jednak nie rozprzestrzenia się i nie wykazuje silnych tendencji inwazyjnych.

- dąb czerwony (Quercus rubra): dawniej sadzony w lasach, stąd obecny na terenie DPN. W Puszczy Drawskiej nie przejawia silnych tendencji inwazyjnych. Obserwuje się tylko pojedyncze siewki.

- robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia): pospolita w Polsce, częsta także w DPN - drzewo północnoamerykańskiego pochodzenia.  W DPN występowanie skoncentrowane jest głównie w otoczeniu dawnych osad i miejsc silniej przekształconych. Tam  stała się już elementem lokalnego krajobrazu kulturowego. Ekspansja w bardziej naturalne fitocenozy jest stosunkowo słaba.

- nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis): w Polsce pospolity i bardzo ekspansywny, wkraczający przede wszystkim na ugory  i porzucone łąki, mający tendencje do masowego występowania w formie łanów. Takie zagrożenie dotyczy także Puszczy Drawskiej. W samym DPN obecna jest jednak stosunkowo nielicznie, ze względu na niewielki udział preferowanych siedlisk.

- przetacznik perski (Veronica persica): zanotowany na terenie DPN w okolicy osady Martwica. Nie wykazuje silnych tendencji inwazyjnych i nie stwarza obecnie istotnego ryzyka.      

- wierzba kaspijska (ostrolistna) (Salix acutifolia): tworzy niskie zarośla  na obrzeżach lasów i łąk.

- modrzew japoński (Larix kaempferi) i  jego mieszańce.

Na szczególną uwagę zasługuje czeremch amerykańska (Prunus serotina). Wszędzie, gdzie się pojawia staje się dużym zagrożeniem dla innych roślin i ekosystemów. Niestety również w DPN  rozpowszechniona, a  lokalnie ma tendencje do masowego występowania i dominowania w warstwie  podszytu. Zabiegi aktywnego zwalczania czeremchy amerykańskiej zostały zaplanowane w operacie ochrony ekosystemów leśnych.

Fot. Czeremcha amerykańska w DPN

Fot. Czeremcha amerykańska w DPN

Fot. Czeremcha amerykańska w DPN

Walka z gatunkami inwazyjnymi jest trudna lub w odniesieniu do niektórych gatunków wręcz nie możliwa.

W przypadku gatunków:  uczep amerykański, przymiotno kanadyjskie, moczarka kanadyjska, niecierpek drobnokwiatowy, sit chudy, szczawik żółty, nawłoć kanadyjska wszelkie techniki zwalczania mechanicznego zawodzą.

W związku z tym, Drawieński Park Narodowy oprócz wspomnianej w poprzednim artykule zasady nie tworzenia dodatkowych miejsc koncentracji turystów (bo to  sprzyja ekspansji np. niecierpka drobnokwiatowego i szczawika żółtego), realizuje następującą politykę w stosunku do gatunków inwazyjnych:  

- należy prowadzić stały monitoring gatunków inwazyjnych i kierunków ich ekspansji,

- nie należy naruszać powierzchni gleby w miejscach pojawiania się siewek  gatunków obcych,

- nie należy  przywozić na teren Parku materiału który może być zanieczyszczony nasionami lub fragmentami roślin np. kłączami (dotyczy w szczególności kruszyw, kamieni, siana),

- w przypadku drzew, np. robinii akacjowej na terenie dawnych osad - zachowanie robinii jako elementu ochrony walorów kulturowych,

- można tolerować (w miejscach nasadzenia) występowanie większości obcych, ale słabo inwazyjnych gatunków drzew i krzewów (jodła, daglezja, modrzew japoński i eurojapoński, kasztanowiec).  Wykazują one bardzo słabe  tendencje inwazyjne, nie należy ich  z takich miejsc eliminować,

-  należy eliminować – nie jako specjalne działanie ochronne, ale w wykonywanych cięciach pielęgnacyjnych ekosystemów leśnych, jeśli zostały zaplanowane: klon jesionolistny, jesion pensylwański, modrzew japoński (nowe pojawienia), dęb czerwony, robinię (poza dawnymi osadami), wierzbę kaspijską.  

- należy aktywne (np. metodami mechanicznymi)  zwalczać czeremchę amerykańską.  

Tekst, zdjęcia: Ewa Wnuk Gławdel (Sekcja Monitoringu DPN)

Opracowano go na podstawie Operatu Szaty Roślinnej, TOM I „Flora” 2013 r. projektu planu ochrony